Dhiig-joojintii Qaranka- Isbeddelkii Siyaasadeed ee Madaxweynaha Xasan Sheekh Maxamuud
Mogadishu Somalia. Muddadii u dhexeysay 2017 illaa 2022, Soomaaliya waxa ka jiray xaalad amni-darro oo baahsan, taas oo si gaar ah u taabatay magaalooyinka waaweyn ee dalka sida Muqdisho, Baardheere, Jowahar, Kismaayo, Baydhabo, Beledweyne, iyo kuwo kale. Qaraxyada joogtada ah, dilalka qorsheysan, iyo cabsida aan kala joogsan ayaa ahayd nolol-maalmeedka shacabka. Goob kasta oo dadku ku kulmaan waxay u muuqan jirtay meel shirqool laga filan karo. Waxaa la odhan karaa: dhiiggu wuxuu ku daadanayey gacanta dowladda dhexdeeda ah, iyadoo siyaasiyiinta xilalka hayey ay ku mashquulsanaayeen ballanqaadyo madhan iyo hadallo aan ficil la socon.
Markii Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud dib loogu doortay xukunka 2022, siyaasadda dalka waxay gashay jiho cusub. Si gaar ah, dagaalka lagula jiro kooxaha khalkhalka amni ka wada gudaha Soomaaliya – gaar ahaan Khawaarijta Al-Shabaab – wuxuu yeeshay qaab ka duwan kii hore. Waxaa bilaabmay dagaal toos ah, mid maskaxeed iyo mid dhulba leh, kaas oo lagu muujiyey go’aan siyaasadeed iyo hoggaan dhab ah.
Ka Soo Kabashada Dabaylaha Niyad-jabka: Weerar Loo Adkeystay
Dowladdu waxay dagaalka ka dhanka ah argagixisada ka dhigtay mid weerar ah, halkii ay hore uga ahayd mid ku salaysan difaac. Waxaa la dhisay isbahaysi ka dhexeeya ciidamada qalabka sida, beelaha deegaanka, iyo shacabka caadiga ah. Wuxuu noqday kacaan maskaxeed iyo mid ciidan – Al-Shabaab waxaa laga saaray deegaamo istaraatiiji ah, waxaana hoos u dhacay awooddoodii ficil iyo hadalba.
Deganaansho Siyaasadeed oo Ku Saleysan Ficil
Qaraxyadii joogtada ahaa ee lagu bartay magaalada Muqdisho iyo meelo kale waa istaageen. Dadku waxay bilaabeen in ay si xor ah u socon karaan, u ganacsan karaan, u dabbaal-degi karaan. Waxaa muuqata in shacabku dareemayo in ay jiraan isbeddello la taaban karo, iyadoo kalsoonidii shacabka ee dowladda dib u soo laabatay. Waxaa laga tagay siyaasaddii hadal raaca ahayd ee aan waxba beddeli jirin.
Kacaankii Maskaxeed ee Dhalinyarada Soomaaliyeed
Waxa si gaar ah u taabanaya qalbiga dadka waa in wiilashii Soomaaliyeed ee rajo beelay, maanta ay arkaan tub cusub. Waxaa jira dhalinyaro markii ay dhammeeyeen dugsiga sare, loo qaaday tababaro ciidan oo heer caalami ah – qaar waxay noqdeen duuliyayaal diyaaradaha dagaalka ee casriga ah, sida kuwa Turkigu soo tababaray, gaar ahaan diyaaradaha T129 ATAK. Kuwo kale waxay noqdeen saraakiisha ciidamada badda (Navy Captains) oo hadda difaacaya badda Soomaaliya.
Tani waxay dhalisay rajo cusub: wiil walba wuxuu ku riyoonayaa maanta in uu xiran karo dareeska ciidan ee calanka buluuga ah u adeegaya. Meel fog ayaa laga soo dhaqaaqay—rajada dhalinyarada ayaa maanta leh saldhig muuqda.
Horumar Qaran oo Ka Tarjumaya Aragti Dowladeed
Waxaa la dhisay buundooyin, xarumo caafimaad, jidad casri ah, iyo hay’ado dowladeed oo leh nidaam hufan. Dowladda Xasan Sheekh waxay wajahday mas’uuliyadda si daacadnimo leh, iyadoo la timid qorshe istiraatiiji ah, cilmi ku saleysan, islamarkaana la jaanqaadaya duruufaha gudaha iyo xiriirka caalamiga ah. Danta guud ayaa laga hormariyey danta gaar ahaaneed.
Taariikhdu Waa Garsooraha Ugu Dambeeya
Dib u milicsiga xaaladdii uu waddanku ku jiray kahor 2022, iyo isbarbardhigga la sameyn karo maanta, waxa uu muujinayaa isbeddel la taaban karo. Maanta waxaa la dhihi karaa: dhiig-joojintii Soomaaliya wey bilowday, waxaana curatay rajadii shacabka.
Taariikhdu waxay qori doontaa in Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud uu hormuud ka noqday geeddi-socodkaas nabadeed, isagoo ka baxay ballanqaad, kuna dhaqaaqay ficil la arki karo.
Waxa la joogaa xilligii shacabka Soomaaliyeed ay is weydiin lahaayeen: Ma doonaysaa inaad dib ugu noqoto waayihii mugdiga, mise waxaad diyaar u tahay inaad hore u socoto, garabna u noqoto mustaqbal ifaya?
W/Q Osman Omar