Fikrad Sharciyeed -Legal Opinion ku saabsan Xafiiska Wakiilka Somaliland ee Nairobi iyo Saameynta uu ku leeyahay Xeerarka Caalamiga ah iyo Kuwa Gudaha Kenya
Fikraddan sharciyeed waxay falanqaynaysaa waraaqda rasmiga ah ee ka soo baxday Wasaaradda Arrimaha Dibadda iyo Qurbajoogta ee Jamhuuriyadda Kenya, taariikheeddu tahay 26ka May 2025, taas oo ku saabsan furitaanka Xafiiska Wakiilka Somaliland ee Nairobi. Ujeeddada ayaa ah in la qiimeeyo saamaynta sharciyeed ee ka dhalan karta qoraalkaasi, gaar ahaan marka loo eego xaaladda Somaliland ee caalamka, siyaasadda aqoonsiga ee Kenya, iyo saameynta sharciga gudaha Kenya ee ku aaddan howlaha xafiiskaasi.
AQOONSIGA & QARANNIMADA
Wasaaraddu waxay si cad u sheegtay in Jamhuuriyadda Kenya ay aqoonsan tahay oo keliya Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya dawlad madax-bannaan, oo ay ku jiraan dhul keeda Somaliland. Qodobkan wuxuu caddeynayaa in Kenya aysan aqoonsan Somaliland sida dal madaxbannaan, taas oo la jaanqaadaysa mowqifka beesha caalamka iyo hay’adaha sida Qaramada Midoobay iyo Midowga Afrika.
Sida ku cad Axdiga Montevideo (1933), aqoonsiga qarannimo wuxuu ku salaysan yahay shuruudo gaar ah oo ay ka mid yihiin awoodda maamulka, dadka, dhulka iyo xiriirka caalamiga ah. Sidaa darteed, haddii Kenya ay go’aansato inay aqoonsato Somaliland, waxa loo baahan doonaa in si rasmi ah loo beddelo siyaasadda arrimaha dibadda, taas oo keeni karta isbeddel xiriirka Kenya iyo Soomaaliya.
XAQA SHARCIGA EE XAFIISKA WAKIILKA SOMALILAND
Warka Wasaaradda wuxuu kala saarayaa xiriirka iskaashi ee ay Kenya la leedahay Somaliland iyo aqoonsiga rasmiga ah ee dublamaasiyadeed. Wuxuu sidoo kale caddeeyay in furitaanka xafiiska 27ka May 2025 aan lagu oggolaanin oggolaansho rasmi ah oo ka yimid Wasaaradda, sidaas darteed xafiiskaasi ma heysto xaalad sharciyeed oo dublamaasiyadeed.
Sida uu dhigayo Heshiiska Vienna ee Xiriirrada Dublamaasiyadda (1961) iyo Heshiiska Vienna ee Arrimaha Qunsuliyadda (1963), safaarado iyo xafiisyo dublamaasiyadeed waxaa la aqoonsadaa oo keliya marka ay matalayaan dalal la aqoonsan yahay, isla markaana ay oggolaato dawladdu martida loo yahay. Maadaama Somaliland aan si caalami ah loo aqoonsan, oo Kenya aysan si rasmi ah u oggolaanin, xafiiskaasi ma yeelan karo xaalad sharciyeed oo dublamaasiyadeed.
Sidaas darteed, xafiisku ma adeegsan karo magaca safaarad ama qunsuliyad, mana qaban karo wax shaqooyin ah oo si toos ah u tilmaamaya in uu yahay wakiil dublamaasiyadeed oo sharciyeysan.
SAAMEYNTA SHARCI EE GUDAHA KENYA
Shuruucda gudaha Kenya oo ay hirgeliso Wasaaradda Arrimaha Dibadda waxay si adag u xaddidan yihiin dhismaha iyo shaqada xafiisyada ajnabiga ah. Haddii xafiiska Somaliland uu qabto munaasabad ama howlo lagu tilmaamayo in uu yahay dublamaasiyadeed, iyadoo aan oggolaansho rasmi ah laga helin Wasaaradda, waxa loo arki karaa inuu jebiyey sharciga.
Sidoo kale, xafiiska ma heli karo wax mudnaan ah sida xasaanad, canshuur-dhaaf ama xuquuqda khaaska ah ee la siiyo safaaradaha shisheeye.
Gunaanad
- Kenya si cad ayay u sheegtay in aysan aqoonsan Somaliland sida dawlad madax-bannaan.
- Furitaanka xafiiska Somaliland ee Nairobi 27ka May 2025 ma haysato sharciyad ama oggolaansho rasmi ah.
- Xafiisku ma heysan karo xaalad sharciyeed oo dublamaasiyadeed sida waafaqsan xeerarka caalamiga iyo kuwa Kenya.
- Haddii xafiisku isku dayo in uu isku muujiyo sida safaarad, waxay arrintaasi keeni kartaa fal-celin sharciyeed ama ciqaab ka timaadda dowladda Kenya.