Xisbiga Cusub ee Madaxweyne Dr Xasan Sheekh – Tallaabo Sharci ah oo Geesinimo Siyaasadeed ku Dhisan
Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud, wuxuu qaaday tallaabo taariikhi ah oo mudan in lagu ammaano, kaddib markii uu si cad u taageeray aasaaska xisbi cusub oo siyaasadeed. Arrintan ayaa si khaldan loo turjumay, iyadoo mucaarad siyaasadeed oo isbahaystay ay si deg-deg ah u soo saareen war-murtiyeed ku eedeynaya madaxweynaha, iyaga oo sheegay in uu jebiyay nidaamkii federaalka, kana leexday waajibaadkiisii qaran.Laakiin si dhab ah oo sharci ah loo eego, madaxweynuhu wuxuu qaaday tallaabo geesinimo leh oo kor u qaadaysa dimuqraadiyadda Soomaaliya, islamarkaana aan waxba u dhimeynin dastuurka ama nidaamka federaalka ee dalka. Waxaa muhiim ah in bulshada Soomaaliyeed ay si miyir leh u fahanto waxa dhacay, islamarkaana aysan u oggolaanin in dacaayado siyaasadeed lagu marin habaabiyo runta.
- Madaxweynaha Wuxuu Haystaa Xuquuq Dastuuri ah
Dastuurka Federaalka KMG ah ee Soomaaliya, gaar ahaan Qodobka 22aad 1(a) and 1 (b) (Xaqa Ka-qaybgalka Siyaasadda) iyo Qodobka 22 (2) wuxuu si cad u dammaanad qaadayaa in muwaadin kasta, oo buuxiya shuruudaha sharciga in uu xaq u leeyahay inuu wax doorto, lana doorto.Madaxweyne Dr Xasan Sheekh Maxamuud, isaga oo ah muwaadin Soomaaliyeed, wali ku jira muddadii xilkiisa, wuxuu xaq buuxa u leeyahay inuu aaminsanaado aragti siyaasadeed, ka mid noqdo xisbi, ama taageero dhismaha xisbi siyaasadeed oo sharciyeysan. Tani ma ahan jabin dastuur – waa adeegsiga xuquuq dastuuri ah.
- Xisbiga Cusub Maaha Khiyaano Siyaasadeed – Waa Dimoqraadiyad Dhab ah
Waxaa la yaab leh in siyaasiyiin hore xilal sare u soo qabtay, ay maanta cambaareeyaan madaxweyne oo doorbiday in uu siyaasadda kula tartamo, halkii uu awoodda ku difaaci lahaa. Tani waxay muujinaysaa isbedel wanaagsan oo laga rabo in lagu dhiirrigeliyo siyaasadda Soomaaliya in hoggaamiyaha sare uu doorbido tartan siyaasadeed halkii uu adeegsan lahaa awood iyo kartoon la buuxiyo.
Xisbiga cusub ee uu hogaamiyo madaxweynuhu waa tallaabo ku saleysan sharci, xorriyad iyo hufnaan siyaasadeed. Waa tusaale wanaagsan oo laga dhaxli karo in madaxweynuhu aanu dooneynin inuu ku dhago kursiga, balse uu diyaar u yahay in uu tartamo, shacabka hortiisa tago, kuna tiirsanaado codka dadweynaha
- War-murtiyeedka Mucaaradka: Cabsi Siyaasadeed oo Loo Labisay Dastuurnimo
War-murtiyeedkii 16-ka siyaasi waxa uu xambaarsanaa eedeymo culus, balse aan lahayn wax sal sharci ah. Waxaa laga dareemayaa cabsi ku wajahan tartan furan. Dooddoodu kuma saleysna caddeymo sharciyeed, balse waa falcelin ay ka muuqatay inaysan diyaar u ahayn nidaam dimoqraadi ah oo qof walba ka qeybqaadan karo.Waxaa ka muuqata inay doonayaan in madaxweynuhu noqdo “muuqaal aan siyaasad gelin,” halkii ay la tartami lahaayeen. Laakiin sida dastuurku qabo, madaxweynuhu waa muwaadin leh xuquuq siyaasadeed sida qof kasta oo kale – waana in la ixtiraamo.
- Madaxweyne Xasan Sheekh: Hoggaan Tusaale u Noqon Kara Jiilka Dambe
Tallaabada uu qaaday madaxweynuhu waxay muujineysaa kalsoonida uu ku qabo nidaamka dimoqraadiyadda iyo awoodda shacabka Soomaaliyeed. Isaga oo weli xilka haya ayuu leeyahay: “Aan tartanno, shacabka ha doorto cidda ay rabaan.” Tani waa dimoqraadiyad dhab ah – ma aha kaligii-talisnimo, mana aha jabin nidaam federal ah. Waxaa intaa dheer in madaxweynuhu aanu adeegsan awoodda dawladeed si uu xisbiga cusub ugu faa’ideeyo. Waxaa jira hannaan furan, laguna wado doorasho qof iyo cod ah, oo dhammaan xisbiyada ku tartami karaan si siman.
- Waqtigu Wuu Isbeddelay: Dimoqraadiyaddu Waa La Qaadanayaa, Maaha In Laga Cabsado
In uu madaxweynuhu yeesho xisbi siyaasadeed oo u taagan aragti siyaasadeed cad, waa tallaabo horumar ah oo lagu dhiirrigelinayo tartan furan. Waqtigu wuu isbeddelay – shacabka ayaa leh codka iyo go’aanka. Siyaasiyiinta kale waa in ay la tartamaan, ma ahan in ay dhaliilaan xaq dastuuri ah.
Dimuqraadiyaddu ma aha in laga baqo. Waa in la oggolaadaa tartan xalaal ah, fikir kala duwan, iyo doorasho cadaalad ah. Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud wuxuu qaaday tallaabo lagu tilmaami karo mid geesinimo iyo dimoqraadiyad dhab ah leh.
Madaxweynaha Soomaaliya wuxuu xaq buuxa u leeyahay inuu ka qeybqaato siyaasadda dalka iyadoo uu weli xil hayo. Wuxuu u hoggaansamay dastuurka, wuxuuna furay albaab cusub oo dimuqraadiyadeed. Tallaabada uu qaaday waa mid lagu dhiirrigelinayo nidaamka xisbiyada badan, laguna horumarinayo doorashada qof iyo cod ah ee uu dalku ku socdo.
Tartanka ha furnaado. Dimoqraadiyaddu ha shaqeyso. Dacaayad iyo cabsi waxba ma tarayaan waqtigii shacabka la siin lahaa codkooda ayaa la joogaa. Madaxweyne Dr Xasan Sheekh Maxamuud wuxuu tusaale u yahay hoggaan doonaya in laga guuro siyaasadda ku dhisan awood, loona guuro siyaasadda ku dhisan tartan iyo afkaar siyaasadeed.Madaxweynaha Soomaaliya wuxuu xaq buuxa u leeyahay inuu ka qeybqaato siyaasadda dalka iyadoo u u weli xil hayo. Wuxuu u hoggaansamay dastuurka, wuxuuna furay albaab cusub oo dimuqraadiyadeed. Tallaabada uu qaaday waa mid lagu dhiirrigelinayo nidaamka xisbiyada badan, laguna horumarinayo doorashada qof iyo cod ah ee uu dalku ku socdo. Tartanka ha furnaado. Dimoqraadiyaddu ha shaqeyso. Dacaayad iyo cabsi waxba ma tarayaan waqtigii shacabka la siin lahaa codkooda ayaa la joogaa. Madaxweyne Dr Xasan Sheekh Maxamuud wuxuu tusaale u yahay hoggaan doonaya in laga guuro siyaasadda ku dhisan awood, loona guuro siyaasadda ku dhisan tartan iyo afkaar siyaasadeed.
.
